آشنایی با واکسن های نوزادان
یکی از دردناک ترین اقداماتی که والدین مجبورند برای فرزندشان انجام دهند تحمل گریه ها و بی قراری های او بعد از واکسیناسیون است. کودک شما در بدو تولد، ۲،۴، ۶، ۱۲ ماهگی باید واکسن سه گانه سرخجه، کزاز و سیاه سرفه را روی رانش بزند و متحمل درد شود. کودک ممکن است بعد واکسیناسیون چندان بی تابی نکند، اما برخی بچه ها چند ساعت بی وقفه جیغ می زنند.
نوزادانی که تازه به دنیا آمدهاند به دلیل بیماری های مختلف و باکتری ها و ویروس هایی که هر روز شکل جدیدی به خود می گیرند باید واکسینه شوند. اما شاید بسیاری از شما ندانید که این واکسن ها دقیقا در چه سنی و برای مقابله با کدام بیماری ها به نوزاد زده می شوند.
معرفی واکسن های ضروری:
7 واکسن ضروری و اولیه ای که هر کس در دوره شیرخواری و کودکی باید بزند به این ترتیب معرفی می کند:
۱- بدو تولد: واکسن سل (ب.ث.ژ)، واکسن سه گانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه)
۲- دو ماهگی: واکسن دو ماهگی شامل پنج گانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، هپاتیت ب، هموفیلوس پنومونیه)- قطره خوراکی فلج اطفال
۳- چهار ماهگی: پنج گانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، هپاتیت ب، هموفیلوس پنومونیه) – قطره خوراکی فلج اطفال- IPV (فلج اطفال تزریقی)
۴- شش ماهگی: پنجگانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، هپاتیت ب، هموفیلوس پنومونیه) – فلج اطفال
۵- دوازده ماهگی: MMR (برای سرخک، سرخجه و اوریون )
۶- هجده ماهگی: سهگانه- فلج اطفال-MMR
۷ – شش سالگی: سهگانه- فلج اطفال
از سخت ترین واکسن نوزاد، واکسن 3 گانه است که آن هم در واکسن 5 گانه هم هست.
از کم دردترین واکسن های نوزاد، واکسن MMR است.
همه چیز درباره واکسن دو ماهگی
واکسن دو ماهگی نوزادان شامل، واکسن هپاتیت B، واکسن HIB، واکسن PVC و واکسن IPV است که بدن نوزاد را در برابر بیماریهای هپاتیت B، کزار، سیاه سرفه، دیفتری، آنفولانزا نوع B، منژیت، ذات الریه، عفونت گوش و فلج اطفال محافظت می کند.
نوزاد دو ماهه علاوه بر داشتن تغذیه مناسب، باید تحت مراقبتهای ویژهای نیز باشد. یکی از این مراقبتها، انجام به موقع واکسیناسیون است. این واکسن در دو ماهگی به نوزاد زده میشود که نوزاد را از برخی بیماریها نظیر فلج اطفال، کزاز، سرخک و … مصون میکند. اکثر مردم مهمترین بخش معاینات کودک را مربوط به واکسیانسیون میدانند. در ادامهی مطلب اطلاعات کاملی در مورد واکسن دو ماهگی نوزاد در اختیار شما عزیزان قرار میدهیم.
ششمین نوبت واکسن کودک، سخت ترین واکسن اوست. این واکسن شامل واکسن سه گانه واکسن خوراکی فلج اطفال و واکسن MMR است.
بیقراری بعد از واکسن چهار ماهگی
یکی از مهمترین دلایلی که بیشتر والدین از این واکسن به عنوان سختترین واکسن کودک نام میبرند، این است که کودک هجده ماهه راه میرود و بازیهای حرکتی بیشتری می کند و به همین دلیل، بیشتر درد را حس می کند. او در قیاس با یکسال پیش خودش، آنقدر تغییر کرده که حتی چهرهاش برای کسی که در این مدت او را ندیده باشد کار سختی است.
قبل از رفتن به مرکز بهداشت، مطمئن شوید که در آن روز واکسن هجده ماهگی تزریق می شود. چون معمولا در روزهای خاصی در هفته این واکسن تزریق میشود.
نیم ساعت قبل از تزریق واکسن، دوبرابر وزن کودک به او قطره استامینوفن خوراکی بدهید و تا چهل و هشت ساعت، هر چهار ساعت یکبار و در بیست و چهار ساعت سوم در صورت وجود تب، هر شش ساعت به او قطره استامینوفن خوراکی مخصوص کودکان بدهید.
کاهش درد واکسن :
شاید پرسیده باشید که درد واکسن دو ماهگی چقدر طول میکشد؟
بدانید که میزان درد واکسن ها تقریبا به یک میزان است، به این صورت که: روز اول واکسیناسیون، دردهای بدن هر کودکی بسیار ناراحت کننده خواهد بود و روز دوم و سوم کمی از درد آن کمتر می شود و در روز چهارم خوب می شوند.
در آغوش نگه داشتن نوزاد واکسینه شده
مادر باید نوزاد خود را در آغوش بگیرد، تا نوزاد آرامش بگیرد و درد محل واکسن کمتر شود و با تکان دادن قسمت واکسن زده درد آن کمتر شود.
کمپرس سرد بعد از واکسن
استفاده از کمپرس باعث می شود که محل واکسن سفت و قرمز نشود و سبب درد نشود.
استفاده از کمپرس آب سرد در نقطه تزریق واکسن در بدن نوزادان سبب کاهش درد واکسن می شود:
یکی دیگر از راه های موثر برای تسکین درد بدن نوزادان پس از انجام عمل واکسیناسیون، فراهم نمودن یک لیف حمام تمیز که با آب سرد خیس شده و قرار دادن آن در محل ترزیق واکسن خواهد بود. به عنوان یک مادر جوان و بی تجربه به یاد داشته باشید که این کار به کاهش درد و از بین بردن حالت حساسیت به لمس محل تزریق در بدن نوزادان کمک زیادی خواهد کرد. اما، یادتان باشد که اگر در چنین شرایطی، اوضاع بعد از گذشتن 24 ساعت باز هم بهبود نیافت، شما باید کودک خود را نزد یک پزشک متخصص اطفال ببرید و وضعیت موجود را همراه با او مورد بررسی قرار دهید.
کمپرس سرد بعد از واکسن، بهتر است یا گرم؟
نوع کمپرس فرقی ندارد، اگر کمپرس سرد باشد، احتمال کاهش دمای بدن نوزاد هست. پس بهتر است کمپرس را ولرم کنید. شما تا زمانی که نوزادتان بعد از واکسن زدن دچار تب است از قطره استامینوفن استفاده کنید تا تب نوزاد قطع شود. استامینوفن را می توانید هر 6 ساعت یا 8 ساعت به نوزاد بدهید و در ازای هر یک کیلو وزن نوزاد دو قطره به او بدهید. یعنی کودکی که 6 کیلو وزنش است می توانید 12 قطره استامینوفن بدهید. در بعضی از واکسن ها مثل واکسن سه گانه نوزاد دچار تب شدید می شود. باید تب نوزاد کنترل شود اگر بیشتر از 39.5 شد و یا نوزاد تشنج کرد، یا دچار بی حالی شد، سریع نزد متخصص بروید تا تب را کنترل کند.
پرت کردن حواس نوزاد
سعی کنید با بازی کردن حواس نوزاد خود را پرت کنید.
پرستاری که این تزریق را انجام می دهد ممکن است توصیه کند برای کاهش درد فرزندتان قطره استامینوفن استفاده کنید. یادتان باشد این قطره دوز مشخصی برای استفاده دارد و نباید برای ساکت کردن فرزندتان هر چقدر دل تان خواست به او استامینوفن بدهید.
نباید برای پیشگیری از تب به فرزندتان قطره استامینوفن بدهید، بلکه اگر متوجه شدید دچار درد و تب شدید است تنها به مدت ۴۸ ساعت آن هم هر ۶ ساعت (در صورت تب خیلی شدید) و هر ۸ ساعت (برای تب خفیف) یک بار آن هم ۵ تا ۱۰ قطره کافی است. تاکید می کنم استامینوفن را بیشتر از این مقدار به فرزندتان ندهید.
هشدار دوم این که هیچ داروی دیگری را سر خود به فرزندتان نخورانید. برای پیشگیری از اختلال در اثر واکسن بهتر است محل درد را کمپرس سرد یا یخ بگذارید. مطمئنا تحمل جیغ های فرزندتان بی اندازه مشکل است. برای آرام کردنش می توانید او را در آغوش بگیرید تا احساس امنیت کند. دمای خانه را در حد متعادل نگه دارید و سکوت را برقرار کنید تا راحت بخوابد و ۴۸ ساعت از زمان واکسیناسیون بگذرد.
سخت ترین واکسن کودک
واکسن ۴ ماهگی :
واکسن ۴ ماهگی نوزاد یکی از مهم ترین واکسن هایی محسوب می گردد که به نوزاد تزریق می شود.
واکسن ۴ ماهگی نوزاد به ران پا تزریق می شود. این واکسن درد زیادی دارد و در مواردی نیز ممکن است به هر دو پای نوزاد تزریق شود. به طور کلی در ۴ ماهگی دو واکسن ثلاث و قطره فلج اطفال باید به کودک داده شود.
قطره فلج اطفال خوراکی است که برای جلوگیری از بروز بیماری فلج اطفال باید حتما به کودک تزریق شود. بیماری فلج اطفال می تواند باعث از کار افتادن بعضی از اندام های بدن به صورت دائمی شود.
بعد از تزریق واکسن چهار ماهگی نوزاد، باید خیلی مراقب آن باشید.
واکسن ثلاث واکسن ۴ ماهگی نوزاد است که باید تزریق شود این واکسن شامل سه واکسن سیاه سرفه، دیفتری و کزاز است. این سه بیماری خطرناک بوده و ممکن است باعث آسیب جدی به بدن کودک و یا حتی مرگ شوند.
واکسن 6 ماهگی :
واکسن ۶ماهگی نیز مانند واکسن ۴ ماهگی شامل واکسن پنچ گانه و واکسن خوراکی فلج اطفال می باشد. واکسن پنج گانه شامل واکسن سه گانه دیفتری، کزاز و میکروب کشته شدهی سیاه سرفه است و دو واکسن دیگر آن واکسن هموفیلوس آنفولانزا نوع B. و واکسن هپاتیت B. است. واکسن فلج اطفال نیز به دو صورت خوراکی و تزریقی در دسترس می باشد.
عوارض واکسن 6 ماهگی هموفیلوس آنفولانزا نوع B
عوارض جانبی واکسن هموفیلوس آنفولانزا بسیار خفیف است و در صورتی که عوارضی داشته باشد یک یا دو روز بعد از تزریق واکسن نمایان میشود.
درد، سرخی و تورم در ناحیه تزریق
گاهی اوقات، برآمدگی (غده) کوچکی در ناحیه تزریق ایجاد میشود که میتواند تا چندین هفته باقی بماند و نیازی به درمان ندارد.
تب نوزاد
بی اشتهایی
نا آرامی، بی قراری، خواب آلودگی یا خستگی در کودک
کنترل نمودن عوارض واکسن ۶ ماهگی :
گذاشتن پارچه ای مرطوب و سرد بر روی ناحیه دردناک تزریق
دادن مایعات بیشتر به کودک و در صورت وجود تب، نپوشاندن لباس زیاد
دادن استامینوفن به نوزاد
کاهش درد واکسن 18 ماهگی
مراقبت های بعد از واکسن
یکی از مراحل سخت و دردناک زندگی نوزادان، واکسیناسیونهای دورهای است که در سنین ۲، ۴، ۶، ۱۲ و ۱۸ ماهگی انجام میشود.
واکسیناسیون برای نوزاد دردناک و همراه با تب است. اولین راهکار این است که ۲ ساعت قبل و ۲ ساعت بعد از انجام واکسیناسیون، از یک تببر ساده مثل استامینوفن که بسته به وزن نوزاد و با تشخیص پزشک معین میشود، استفاده میشود و پس از آن هر ۴ ساعت در صورت تبدار بودن نوزاد تکرار میشود و تب ممکن است تا ۴۸ ساعت ادامه پیدا کند.
در مورد واکسیناسیون یک سالگی، نیاز به استفاده از تب بر ۲ ساعت قبل و بعد انجام واکسیناسیون نیست. از آنجایی که واکسن MMR که شامل سرخک، سرخجه و اوریون است، در این مرحله تزریق و آبریزش بینی و گاهی حالات سرماخوردگی در روزهای بعد ظاهر میشود و در آن موارد نیاز به استفاده از تببر برای کودک است.
در مورد واکسیناسیون و تکرار آن هر ۴ ساعت یکبار، به دلیل تزریق مجدد MMR نیاز است در روزهای بعد هم در صورت تب و بروز علائم سرماخوردگی از تببر استفاده شود.
بهتر است تا ۴۸ ساعت پس از واکسیناسیون، کودک استحمام نشود. همچنین استفاده از کمپرس آب گرم، ممکن است محل واکسیناسیون را دچار آلودگی کند و میکروب وارد بدن کودک شود در صورت تورم و ناراحتی محل واکسن با مشورت پزشک، میتوان از اقدامات کمکی استفاده کرد.
واکسن 12 ماهگی:
در 12 ماهگی واکسن MMR تزریق می شود.
واکسن 12 ماهگی MMR
• MMR شامل واکسن های سرخک، سرخجه و اوریون می باشد.
• سرخک باعث تب، سرفه، آبریزش بینی، قرمزی چشم و ایجاد دانه های قرمز بر روی صورت می شود. این بیماری با پیشرفت خود تمام بدن را در بر می گیرد. در صورتی که ویروس به ریه ها سرایت کند باعث ایجاد بیماری ذات الریه می گردد.
• بیماری اوریون باعث تورم غدههای زیر گوش می شود.
• سرخجه باعث به وجود آمدن بثورات روی صورت و متورم شدن غده های پشت گوش می گردد.
عوارض جانبی واکسن MMR:
– تب
– دانه زدن
– غدد متورم
– تشنج
– سختی و درد مفصل
– تعداد کم پلاکتها، خون ریزی
البته حائز اهمیت است این موضوع گفته شود، که واکسن 12 ماهگی کم دردترین واکسن نوزاد است و در خیلی از نوزادان عوارضی دیده نمی شود.
برای کاهش درد واکسن هنگام زدن واکسن، نوزاد را در آغوش بگیرید
واکسن 18 ماهگی :
واکسن ۱۸ ماهگی شامل واکسنهای سه گانه (دیفتری، کزاز و سیاه سرفه)، واکسن خوراکی فلج اطفال، واکسن MMR (در صورت عدم تزریق نوبت قبل) میباشد. عوارض واکسن ۱۸ ماهگی سه گانه، تب و بی قراری نوزاد است که پس از چند روز رفع میشود و جای نگرانی ندارد.
واکسن ۱۸ ماهگی شامل واکسن سه گانه (دیفتری، کزاز و سیاه سرفه)، واکسن خوراکی فلج اطفال و واکسن MMR در صورتی که قبلاً به نوزاد تزریق نشده باشد، میباشد. قرمزی جای واکسن نوزاد یکی از رایجترین عوارض جانبی پس از واکسیناسیون کودکان است.
برای کاهش درد واکسن 18 ماهگی و کم شدن عوارض واکسن، پارچه یا حوله نرم خیس شده با آب سرد را به دفعات روی محل تزریق واکسن قرار دهند. مالش دادن محل تزریق قبل از واکسن به کاهش درد واکسن یک سال و نیم کمک میکند.
واکسن 6 سالگی :
واکسن 6 سالگی شامل دو واکسن سه گانه (دیفتری، کزاز و سیاه سرفه) و واکسن خوراکی فلج اطفال است. واکسن سه گانه، مخلوطی است که در یک آمپول تهیه شده و در قسمت جلوی ران در عضلهی کودک تزریق میگردد.
همان گونه که از نام واکسن شش سالگی مشخص است، این واکسن در سن ۶ سالگی به کودک تزریق میشود. واکسن شش سالگی شامل دو واکسن سه گانه (دیفتری، کزاز و سیاه سرفه) و واکسن خوراکی فلج اطفال است.
این سه واکسن، مخلوطی از سم تغییر شکل یافته (توکسوئید) دیفتری، کزاز و میکروب کشته شدهی سیاه سرفه است که در یک آمپول تهیه شده و در قسمت جلو ران در عضله ی کودک تزریق می گردد.
عوارض تزریق واکسن ۶ سالگی سه گانه چیست؟
• سفتی گلوله مانند در محل تزریق که ممکن است مدتها باقی بماند و نباید در مورد آن نگران بود.
• قرمزی و حساس شدن محل تزریق که با گذاردن حوله مرطوب و نیمه گرم (کمپرس گرم) بهبود مییابد.
عوارض تزریق واکسن به شیرخواران و نوزادان
تورم و درد و حساسیت موضعی محل تزریق واکسن
بی قراری و گریه نوزاد
تب خفیف یا شدید
ناراحتی عصبی و تشنج پس از تزریق واکسن و در زمان بالا رفتن تب در نوزادان و شیرخواران
فلجی که ممکن است بعد از واکسن فلج اطفال رخ دهد ولی در سنین بالا بیشتر دیده شده است.
سردرد
معمولا توصیه میشود پس از تزریق واکسن، کودک کمی راه برود و بازی کند تا ماده واکسن در پایش حرکت کند. اما او را خسته نکنید.
تا چهل و هشت ساعت پس از واکسن، حسابی به او محبت، توجه و رسیدگی کنید. بازیهای نشستنی، دیدار با کسانی که دوستشان دارد و ایجاد فضاهای شاد و امن برای کودک، از میزان بی قراری او کم می کند.
اگر از آن دست والدینی هستید که خودتان به اندازه کودک یا حتی بیشتر از او، از واکسن زدن کودک، رنجیده خاطر میشوید به شما توصیه میکنم به احساس خود مسلط باشید و حتما کودکتان را در آغوش خودتان برای واکسن نگه دارید و اتاق را ترک نکنید. حضور و آغوش گرم شما در مواقع حساس، به اندازه همان واکسن برای کودک ضروری است. شما با این کار به او می گویید که من در مواقع سخت زندگی تو را تنها نخواهم گذاشت.
کمپرس سرد بعد از واکسن
هشدارها
واکسیناسیون زمانی به خوبی اثر می کند که به موقع و به طور کامل انجام شود. بعضی از واکسن ها زمانی موثر واقع می شوند که چند بار تلقیح شوند. بنابراین، باید جدول واکسیناسیون به طور کامل رعایت گردد.
یکی از مهم ترین دلایل مراجعه نکردن والدین برای واکسیناسیون فرزندان خود، آن است که کودک در روزی که نوبت واکسیناسیون اوست، به تب، سرفه، سرماخوردگی یا اسهال مبتلا شده است.
در این بیماری های خفیف و همچنین در مواقع سوء تغذیه، اقدام به واکسیناسیون هیچ خطری ندارد و باید واکسن سر وقت به کودک تلقیح شود.
پدران و مادران باید بدانند که بعضی از واکسن ها عوارض مختصری دارند، مثلا در محل تزریق واکسن (ب.ث.ژ) زخم کوچکی ایجاد می شود و کبره می بندد. این زخم نباید دستکاری شود، زیرا پس از مدتی خود به خود خوب می شود.
پس از تزریق واکسن ثلاث هم کودک تب مختصری پیدا می کند و محل تزریق کمی متورم و دردناک می گردد. باید تب کودک با دارویی که پزشک می دهد پایین آورده شود و محل تزریق با حوله گرم کمپرس شود.
یک هفته پس از تزریق واکسن سرخک، کودک دچار حالتی شبیه سرماخوردگی می شود و ممکن است بثورات خفیفی روی پوست او ظاهر گردد.
بروز هر یک از حالات فوق نشان دهنده واکنش طبیعی بدن نسبت به واکسن هاست و جای نگرانی نیست، اما در صورتی که پس از تزریق واکسن، تب شدید، بی قراری و یا حالاتی شبیه تشنج در کودک پیدا شود (که البته جز در مواقع نادر رخ نمی دهد)، باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.